تعریف لرزه گیر در سیستم های برودتی و تهویه مطبوع

در این مطلب می‌خوانید:

مقدمه

در سامانه‌های تبرید و تهویه مطبوع، کمپرسور به‌عنوان قلب سیستم عمل کرده و مسئول فشرده‌سازی مبرد است. عملکرد مکانیکی کمپرسور همواره با ارتعاش و لرزش همراه است که در صورت کنترل‌نشدن، می‌تواند باعث انتقال ارتعاش به لوله‌ها، ترک خوردگی یا شکست اتصالات، نشت مبرد، افزایش نویز صوتی و در نهایت کاهش عمر مفید تجهیزات شود.

برای جلوگیری از بروز چنین مشکلاتی، قطعه‌ای به نام لرزه‌گیر کمپرسور (Vibration Absorber) در مسیر مدار تبرید تعبیه می‌شود.

تعریف

لرزه‌گیر (Vibration Absorber)  قطعه‌ای است که برای جذب لرزش‌ها و کاهش ارتعاشات مکانیکی در خطوط لوله­ ی سیستم‌های گوناگون مانند سیستم­های تبرید و تهویه مطبوع، ماشین‌آلات صنعتی، اتصالات پمپ‌ها و فن‌ها و ... مورد استفاده قرار می‌گیرد. این قطعه، علاوه بر کاهش انتقال لرزش به بخش‌های دیگر سیستم، به عملکرد مطلوب تجهیزات و جلوگیری از آسیب‌های احتمالی نیز کمک می‌کند.

ویژگی‌ها و مزایا

همانطور که بیان شد، وظیفه­ ی اصلی لرزه­ گیر در خط لوله­ ی سیستم­های تبرید و تهویه مطبوع، جذب لرزش ناشی از عملکرد کمپرسور، کاهش انتقال ارتعاش به تجهیزات مجاور و جلوگیری از آسیب دیدن قطعات حساس ناشی از لرزش می­باشد. به این ترتیب، استفاده از لرزه ­گیر موجب افزایش طول عمر تجهیزات و پایداری بیشتر عملکرد سیستم می­گردد. 

به طور کلی، مزایای حاصل از بکارگیری لرزه­ گیردر یک سیستم تبرید عبارتند از:

• جذب ارتعاشات کمپرسور و جلوگیری از انتقال آن به شبکه لوله‌کشی.
• جبران انبساط حرارتی لوله‌ها در اثر تغییرات دما.
• کاهش صدا و نویز سیستم تبرید.
• محافظت از جوش‌ها، شیرآلات و اتصالات در برابر خستگی ناشی از ارتعاش‌های مداوم.
• افزایش طول عمر کمپرسور و قطعات وابسته.

نکته: در صورت حذف لرزه‌گیر، ارتعاشات کمپرسور مستقیماً به کندانسور یا اواپراتور منتقل شده و موجب آسیب مکانیکی و نشت مبرد می‌شود.

انواع لرزه‌گیر

لرزه ­گیرها از نظر جنس در انواع گوناگونی ساخته می­شوند که هرکدام متناسب با نوع سیستم مورد استفاده قرار می­گیرند. از این انواع می­توان لرزه­ گیرهای لاستیکی، فنری و فلزی را نام برد.

ساختار و اجزای لرزه‌گیر

لرزه‌گیرها معمولاً از یک لوله انعطاف‌پذیر فلزی ساخته می‌شوند که توسط بافت فولادی ضدزنگ پوشانده شده است. این قطعه از سه بخش اصلی تشکیل می‌شود:

1. لوله داخلی: از فولاد ضدزنگ با سطح موج‌دار ساخته شده است برای ایجاد انعطاف‌پذیری لازم.
2. بافت بیرونی: شبکه‌ای از سیم‌های فولادی ضدزنگ می­باشد که فشار داخلی را مهار کرده و از انفجار یا تغییر شکل جلوگیری می‌کند.
3. اتصالات انتهایی: این اتصالات به‌صورت جوشی یا فلنجی بوده که برای اتصال به لوله‌های مسی یا فولادی سیستم تبرید مناسب می­باشد.

نصب لرزه‌گیر

در یک سیستم تبرید، دو عدد لرزه ­گیر در خط لوله ­ی ساکشن و دیسشارژ کمپرسور نصب می­گردد. نکاتی که هنگام نصب لرزه­ گیرها باید رعایت گردند، عبارتند از:

1. انتخاب محل مناسب؛ در فاصله­ ای مناسب از کمپرسور،
2. اتصال صحیح؛ استفاده از اتصالات مناسب و عایق ­بندی صحیح،
3. تراز بودن؛ لرزه­ گیر باید به گونه­ ای نصب گردد که تحت تنش غیرطبیعی قرار نگیرد.

نکات مهم در حین انتخاب لرزه‌گیر

در یک سیستم تبرید، دو عدد لرزه­ گیر در خط لوله­ی ساکشن و دیسشارژ کمپرسور نصب می­گردد. نکاتی که هنگام نصب لرزه­ گیرها باید رعایت گردند، عبارتند از:

1. انتخاب محل مناسب: لرزه‌گیر باید در فاصله‌ای حدود ۱۵ تا ۳۰ سانتی‌متر از ورودی یا خروجی کمپرسور نصب گردد.
2. اتصال صحیح: لرزه‌گیر باید دقیقاً در امتداد خط لوله نصب شود و از خم یا زاویه‌دار کردن آن خودداری شود.
3. تراز بودن: لرزه ­گیر باید به گونه­ ای نصب گردد که تحت تنش غیرطبیعی قرار نگیرد.
4. رعایت جهت جریان: در بیشتر مدل‌ها فلشی روی بدنه وجود دارد که باید مطابق با جهت حرکت مبرد نصب شود.
5. جدا بودن از وزن لوله: لرزه‌گیر نباید وزن لوله را تحمل کند؛ لوله‌ها باید توسط بست‌ها و ساپورت‌های مستقل مهار شوند.

نکته: نصب در وضعیت عمودی ممکن است موجب تجمع روغن در لرزه‌گیر و ایجاد ضربه مایع در کمپرسور شود؛ بنابراین نصب افقی ارجح است.

خطاهای نصب لرزه ­گیر

در صورتی که نصب این قطعه در سیستم به درستی صورت نگیرد، پیامدهایی به وجود می­آیند که مهمترین آن­ها در ادامه ارائه شده­­اند:

1. نصب در فاصله زیاد از کمپرسور: کاهش اثرگذاری در جذب لرزش
2. نصب زاویه­ دار: خرابی بافت­ها و افت عملکرد سیستم
3. استفاده برای تحمل وزن لوله: شکستگی در محل اتصالات
4. جوشکاری بیش از حد داغ: آسیب به بافت­ ها و نشتی مبرد
5. نصب به صورت عمودی: تجمع روغن و ضربه مایع به کمپرسور

نکات مهم در حین انتخاب لرزه‌گیر

مهمترین نکاتی که در انتخاب لرزه­ گیر­های فلزی سیستم تبرید تأثیرگذار هستند، در ادامه ارائه شده­ اند:

نوع مبرد: جنس لرزه‌گیر باید با نوع مبرد سازگار باشد تا در برابر خوردگی یا واکنش شیمیایی مقاوم بماند (مثلاً CO₂ و آمونیاک به متریال خاص نیاز دارند).

فشار کاری: لرزه‌گیر باید تحمل فشار حداکثری مدار در شرایط بحرانی را داشته باشد تا از تورم یا ترک جلوگیری شود.

دمای کاری: محدوده دمایی مجاز باید با دمای گاز مکش(ساکشن) و دهش(دیسشارژ) همخوانی داشته باشد تا تغییرات حرارتی باعث افت عملکرد نشود.

جنس و متریال: جنس بدنه و اجزای لرزه­ گیرباید متناسب با شرایط محیطی و سیال مبرد در نظر گرفته شود تا بهترین کارایی را داشته باشد.

طول و سایز قطعه: باید متناسب با سایز لوله و دامنه ارتعاش کمپرسور انتخاب شود تا جذب ارتعاش مؤثر باشد.

نوع اتصال: بر اساس جنس لوله و فشار سیستم، جوشی یا فلنجی انتخاب می‌شود تا آب‌بندی کامل سیستم تضمین گردد.

صابکوتک با همکاری دو برند مطرح O&F و COOLMATE انواع لرزه گیرها را برای مشتریان خود ارائه میدهد.